Sommige inheemse voorstanders van de internationale klimaatonderhandelingen dit jaar in Baku, Azerbeidzjan, zeggen dat de gemaakte afspraken niet voldoen aan wat nodig is om de ergste gevolgen van een opwarmende planeet, van zeespiegelstijging tot catastrofale stormen, te voorkomen. COP29 eindigde toen rijke landen ermee instemden armere landen te helpen met jaarlijks minstens 300 miljard dollar om de opwarming van de aarde aan te pakken in een last-minute deal.
Voorstanders kijken nu naar de klimaatbesprekingen van volgend jaar in Brazilië, die sommigen de “Inheemse Volkeren” COP noemen, om aan te dringen op verdere integratie in de klimaatonderhandelingen en om de mondiale inheemse beweging te steunen.
Dit jaar is er een groep binnen COP bekend als de Platform voor lokale gemeenschappen en inheemse volkeren kwam naar Baku met een reeks prioriteiten, waaronder het pleiten voor een formele zetel aan de onderhandelingstafel voor klimaatinitiatieven. Ze wilden ook dat meer inheemse kennis werd opgenomen in de klimaatwetenschap en het klimaatbeleid. De leiders riepen ook op tot bescherming van de mensenrechten van de inheemse bevolking en tot bescherming van stammenstaten die de meest negatieve gevolgen van de klimaatverandering ondervinden.
“In grote lijnen zijn de COP-resultaten op alle vier deze (prioriteiten) mislukt”, legt Graeme Reed uit, Anishinaabe uit het gebied van de Grote Meren. Hij was de Noord-Amerikaanse vertegenwoordiger van wat genoemd wordt de Faciliterende Werkgroepdat de klimaatprioriteiten van het platform uitvoert door vertegenwoordigers van de staatspartijen te adviseren die bereid zijn te luisteren. Deze vertegenwoordigers kunnen vervolgens ideeën naar voren brengen tijdens formele onderhandelingen.
Reed noemde het definitieve akkoord uit COP29 ‘drastisch onvoldoende’.
Ook Janene Yazzie, Diné (Navajo), uitte haar teleurstelling. Ze sloot zich aan bij Reed in de Facilitative Working Group als vertegenwoordiger voor Noord-Amerika. Ze zegt dat het ondanks de uitkomst belangrijk is dat de inheemse bevolking tijdens de gesprekken solidariteit opbouwt.
“Het is heel belangrijk voor ons om hier (in Bakoe) te zijn om te pleiten voor ons volk om de lijn vast te houden voor effectieve en betekenisvolle klimaatactie en om te blijven vechten voor de mogelijkheid om toegang te krijgen tot beschikbare klimaatfinanciering die op wereldschaal bestaat”, zei Yazzie. zegt.
De klimaatfinancieringsovereenkomst gebeurde bijna niet nadat een aantal ontwikkelingslanden dit weekend de onderhandelingen hadden stopgezet. Toch noemen sommigen de $300 miljard een stap in de goede richting. Onder hen president Biden, die in een verklaring zei dat de overeenkomst ‘ambitieus’ was en dat het geld zal helpen ‘het financieringsniveau – uit alle bronnen – te mobiliseren dat ontwikkelingslanden nodig hebben om de transitie naar schone, duurzame economieën te versnellen, terwijl het openen van nieuwe markten voor elektrische voertuigen, batterijen en andere producten van Amerikaanse makelij.”
Inheemse deelname
Ongeveer 170 inheemse mensen van over de hele wereld reisden naar Bakoe. Groepen die de inheemse bevolking over de nationale grenzen heen vertegenwoordigen, hebben geen officiële rol als het gaat om de onderhandelingen over het klimaatbeleid op de COP. Maar ze kunnen landen adviseren die bereid zijn naar hen te luisteren.
Eriel Tchekwie Deranger is lid van de Athabasca Chipewyan First Nation in Alberta, Canada en uitvoerend directeur van de non-profitorganisatie Indigenous Climate Action.
“(We moeten) echt hopen dat dit soort sympathieke staten naar onze verlangens en behoeften zullen luisteren”, zegt Deranger. “Het was heel moeilijk, eerlijk gezegd.”
Inheemse organisaties zijn een groeiend onderdeel van COPs geworden. Maar Deranger zegt dat de deelname dit jaar daalde. Ze wijst erop dat Azerbeidzjan voor veel groepen zo ver weg ligt, dat de vluchten duur zijn en dat er zorgen over zijn staat van dienst op het gebied van de mensenrechten van het land.
Uit een recente analyse bleek dat minstens 1.773 lobbyisten voor fossiele brandstoffen hebben zich geregistreerd om de COP29 bij te wonen. Deranger zei dat de inheemse vertegenwoordiging in Bakoe ver in de minderheid was.
Een rechtvaardige transitie
Veel inheemse leiders erkenden op de COP29 de noodzaak van de transitie naar hernieuwbare energie. Velen maken zich echter zorgen over de winning van cruciale mineralen die nodig zijn voor technologieën die de klimaatvervuiling verminderen, zoals batterijen, zonnepanelen en elektrische voertuigen. Mijnen bevinden zich vaak op of nabij stamgebieden. In de VS blijkt uit een analyse meer dan 75% van de lithium-, koper- en nikkelreserves in de VS. bevinden zich binnen 35 mijl van inheemse gemeenschappen. Uit een ander onderzoek bleek dat wereldwijd 54% van alle mineralen die nodig zijn voor de groene energietransitie aanwezig is gelegen op of nabij inheemse landen.
Reed maakt zich zorgen dat de huidige vraag naar cruciale mineralen legitimeert wat hij ‘opofferingszones’ noemt – kritieke mineraallocaties in de buurt van inheemse en arme gemeenschappen die een verhoogd risico op seksueel geweld voor inheemse vrouwen, waterwegen vervuilen en zorgen voor meer luchtvervuiling.
“We hebben al deze technocraten die naar deze bijeenkomsten komen, en zij bevorderen deze oplossingen zonder echt na te denken over wat de toekomst is die ze creëren”, zegt Reed. “Voor mij zorgt de toekomst die ze creëren voor een toenemende ongelijkheid.”
Niet alle tribale naties zijn tegen de winning van mineralen op hun grondgebied. “Sommigen willen de mijnbouw, sommigen willen de mijnbouw niet”, zegt David Kaimowitz, hoofdprogrammamedewerker bij de Tenure Facility, een organisatie die de landrechten en het bosbeheer van de inheemse bevolking ondersteunt.
“Ik zou zeggen dat ze het recht willen om te beslissen wat er gaat gebeuren in hun voorouderlijke territoria, waar hun voorvaderen en voormoeders begraven liggen, waar ze hopen hun kleinkinderen en de kleinkinderen van hun kleinkinderen groot te brengen”, zegt Kamowitz.
Volgens het internationaal recht Inheemse volkeren hebben het recht op vrije, voorafgaande en geïnformeerde toestemmingwaardoor tribale naties kunnen beslissen wat er op hun grondgebied gaat gebeuren, zoals mijnbouw-, zonne-energie- en waterkrachtprojecten.
Een zitje aan tafel
De 16e Conventie over Biologische Diversiteit van de Verenigde Naties in Colombia dit najaar erkende de inheemse bevolking voorheen vanwege hun expertise. Reed zegt dat dit een stap in de goede richting is.
Maar het verkrijgen van ‘tastbare deelname aan de besluitvorming’ bij de formele onderhandelingen bij de COP is, zegt hij, nog steeds een lange weg, aangezien onderhandelingen plaatsvinden tussen regeringen, naties en staten.
Inheemse volkeren, zegt Kaimowitz, hebben enig succes gehad met het vergroten van het bewustzijn en aanzienlijke fondsen buiten de formele VN-klimaatbesprekingen, zoals een toezegging van 1,7 miljard dollar om de rechten en bossen van inheemse volkeren te beschermen. Deze overeenkomst kwam tot stand tijdens COP26 in Schotland in 2021 en werd tot stand gebracht door vijf regeringen en 25 publieke en filantropische donoren. Volgens de Forest Tenure Funders Group is er al bijna 1,3 miljard dollar verdeeld.
Een recent rapport van de groep, ontdekte dat het grootste deel van dat geld – ruim een miljard dollar – naar adviesbureaus, overheden en NGO’s is gegaan. Reed zegt dat de fondsen die daadwerkelijk naar de inheemse bevolking gaan minuscuul zijn vergeleken met wat de overheid en natuurbeschermingsorganisaties ontvangen.
“Hoewel deze dingen goed zijn, en ik de belangenbehartiging waardeer die inheemse volkeren hebben gebracht”, legt Reed uit, “is het onderliggende systeem nog steeds diep koloniaal en nog steeds niet bereid om de macht te delen.”
Directe toegang tot fondsen
De Amerikaanse verkiezingen doemden dit jaar ook op tijdens de COP. Inheemse voorstanders maken zich zorgen over de vraag of de nieuwgekozen president Donald Trump de VS opnieuw zal terugtrekken uit het Akkoord van Parijs, iets wat hij tijdens zijn eerste termijn heeft gedaan. Trump heeft gezegd dat hij het land waarschijnlijk opnieuw zal terugtrekken uit een akkoord dat een mondiaal doel stellen om de opwarming tot een bepaald niveau te beperken.
Yazzie is ook bang dat de tweede termijn van Trump zal leiden tot minder federale dollars voor stammen in de VS – geld dat de gevolgen van klimaatverandering, zoals de stijging van de zeespiegel, zou kunnen aanpakken.
Dat is een zorg voor de aandelen van Fawn Sharp. Ze is lid van de Quinault Indian Nation-stam en bestuurslid van de Nature Conservancy Global. Haar stam voelt de gevolgen van zeespiegelstijging in de staat Washington en heeft geld nodig om naar hoger gelegen gebieden te verhuizen.
De stam ontving 25 miljoen dollar om enkele dorpen te verplaatsen via de regering-Biden. Maar Sharp zegt dat Quinault Nation nog eens 500 miljoen dollar nodig heeft om alle dorpen te verhuizen.
“We wisten dat het heel duidelijk was dat we dit niet snel uit het Amerikaanse Congres zouden zien komen”, zegt Sharp. Daarom, zegt ze, zoeken ze internationaal naar partnerschappen “om naar hoger gelegen gebieden te gaan, onze zalmhabitat te herstellen en onze ecosystemen op te bouwen.”
Kijkend naar de COP van volgend jaar
Brazilië is volgend jaar gastheer van de klimaattop van de Verenigde Naties en sommigen noemen dit nu al de COP van de ‘Inheemse Volken’.
Dat komt omdat Brazilië de thuisbasis is van 305 etnische groepen 1,7 miljoen inheemse mensen bellen naar huis. Inheemse volkeren zijn ook betrokken bij de vertegenwoordiging van de overheid, inclusief het opzetten van de Braziliaans Ministerie van Inheemse Volkeren in 2023.
COP30 zal de eerste keer zijn dat de klimaattop in Nederland wordt gehouden Amazonebekken – de thuisbasis van het grootste tropische regenwoud ter wereld, dat op natuurlijke wijze de vervuiling van de planeet opslaat. Het Amazonegebied wordt nog steeds geconfronteerd met aanzienlijke uitdagingen, waaronder ontbossing en door de mens veroorzaakte klimaatverandering, die tot hogere temperaturen en droogte heeft geleid.
Deranger en Yazzie zeggen dat ze zich al voorbereiden op Brazilië, waar ze van plan zijn te blijven pleiten voor de rechten en vertegenwoordiging van de inheemse bevolking.
“Brazilië wordt absoluut de grootste inheemse deelname in de geschiedenis van de COP”, zegt Yazzie.
