TEL AVIV – Premier Benjamin Netanyahu stond onlangs naast president Trump in het Israëlische parlement in Jeruzalem en vatte de laatste twee oorlogsjaren samen:
“Israël behaalde verbazingwekkende overwinningen op Hamas en de hele terreuras van Iran – Sinwar, Deif, Haniyah, Nasrallah, Assad – ze zijn allemaal verdwenen.”
Deze lijst verwijst naar landen (Iran, Syrië en Libanon), groepen (Hamas en Hezbollah) en individuen (Yahya Sinwar, Mohammed Deif en Ismail Haniyah van Hamas, Hassan Nasrallah van Hezbollah en Bashar al-Assad van Syrië) die al tientallen jaren de belangrijkste vijanden van Israël zijn.
Maar tegelijkertijd: “Terwijl Netanyahu oorlogen won, was hij niet in staat om ook maar iets van de vrede of de vrede te winnen”, zegt Paul Salem, die in Libanon werkt bij het Middle East Institute. “Hij was niet in staat zijn militaire overwinningen om te zetten in duurzame politieke overwinningen. Hij was Israël dieper in een gat aan het graven.”
Israël heeft ook te maken gekregen met vernietigende internationale kritiek. Dit heeft vooral te maken met de Gaza-oorlog, die begon met de door Hamas geleide aanval op Zuid-Israël op 7 oktober 2023, waarbij volgens de Israëlische autoriteiten 1.144 mensen omkwamen. In zijn meedogenloze reactie heeft het Israëlische leger volgens gezondheidsfunctionarissen in Gaza meer dan 68.000 Palestijnen gedood, voornamelijk vrouwen en kinderen.
Israël wordt bij het Internationaal Gerechtshof aangeklaagd wegens genocide, en Netanyahu is bij het Internationaal Strafhof aangeklaagd voor oorlogsmisdaden. Israël en Netanyahu verwerpen beide beschuldigingen.
Voor Israël: “Vanuit een puur militair perspectief zien de zaken er veel beter uit. Vanuit een buitenlands beleidperspectief hadden de zaken niet veel meer kunnen verslechteren dan nu het geval is”, zegt Chuck Freilich, een voormalig plaatsvervangend nationaal veiligheidsadviseur in Israël.
‘Ik denk dat de oorlog een langetermijnimpact heeft gehad’, voegde hij eraan toe. “Het zal een hele tijd duren voordat Israël zijn internationale status van, laten we zeggen, 30 of 40 jaar geleden terugkrijgt.”
In de jaren negentig probeerden Israël en de Palestijnen een groot deel van het decennium te onderhandelen over een einde aan hun conflict, waarbij de internationale gemeenschap deze inspanningen steunde.
Wrijving in de banden tussen Israël en de VS
Tegenwoordig komt de kritiek op Israël van alle kanten. Verontwaardiging in de Arabische wereld. Massale protesten in Europese steden en op Amerikaanse universiteitscampussen.
Toch zegt Freilich dat zijn grootste zorg de relatie tussen de VS en Israël is, die hij van beide kanten heeft gezien. Hij is geboren en getogen in de VS. Hij verhuisde naar Israël, waar hij veiligheidsfunctionaris werd. Hij woont nog steeds in Israël, maar geeft elk jaar een semester les in de VS, momenteel aan de Georgetown University.
“Voor mij is dit echt de enige existentiële bedreiging waarmee Israël wordt geconfronteerd: het verlies van Amerikaanse steun”, zei hij. “Israël heeft de Verenigde Staten van cruciaal belang voor vrijwel elk probleem waarmee het wordt geconfronteerd.”
Israël had vroeger rotsvaste steun van beide partijen in de VS
“Vandaag is er een absolute ineenstorting van de steun aan de Democratische kant, en we zien het begin van een afname van de steun aan de Republikeinse kant”, zei hij.
Trump blijft een fervent voorstander van Israël, maar hij heeft rode lijnen gezet. Hij oefent druk uit op Israël om zich aan het staakt-het-vuren te houden. Hij heeft Israël expliciet verteld de Westelijke Jordaanoever niet te annexeren, waar een half miljoen Joodse kolonisten wonen op land dat de Palestijnen claimen voor een toekomstige staat.
Salem zegt dat Trump met deze acties de bereidheid toont om tegen Israël in te gaan op manieren die eerdere Amerikaanse presidenten niet hebben gedaan.
“Hij lijkt niet altijd te volgen wat Israël, de Israëlische lobby of de premier van Israël wil”, aldus Salem.
Voordat de Gaza-oorlog in 2023 uitbrak, waren sommige jongere Arabieren niet zo gepassioneerd over het Israëlisch-Palestijnse conflict als eerdere generaties, die de Palestijnse zaak sinds de eerste grote oorlog in 1948 verdedigden.
De jongste Gaza-oorlog heeft de jongere generatie energie gegeven, zei Salem.
“Dit is een oorlog die live op TikTok werd gevoerd, en die in 1948 niet plaatsvond”, zei hij. “Dit heeft een hele generatie gebrandmerkt.”
De relaties zijn cool, maar overeenkomsten houden stand
De recente gevechten waren ook een stresstest voor de Abraham-akkoorden. Dat zijn de overeenkomsten uit 2020 die tijdens de eerste termijn van Trump zijn uitgewerkt en die de betrekkingen tussen Israël en vier moslimlanden tot stand brachten.
De oorlog veroorzaakte spanningen, maar de overeenkomsten overleefden, merkt Erel Margalit op, een prominente Israëlische durfkapitalist die zaken begon te doen in de Golfstaten nadat de akkoorden waren ondertekend.
“We hebben bedrijven die zaken doen met banken uit de Verenigde Arabische Emiraten en banken uit Bahrein en Saoedische banken en verzekeringsmaatschappijen en de overheid”, zei hij.
In bredere zin sprekend over de Israëlisch-Arabische zakelijke banden, die de afgelopen jaren grotendeels tot stilstand waren gekomen, zei hij: “Er wordt niet te veel in het openbaar over gesproken. Het wordt niet verborgen, maar het is stil. Ik denk dat veel ervan terugkomt.”
Een verbetering van de internationale status van Israël zal echter waarschijnlijk tijd vergen.
Wat de regio nodig heeft, zei Margalit, zijn Israëlische en Arabische politieke leiders die voorbij de eindeloze cyclus van conflicten kunnen komen.
“Er is meer politiek leiderschap nodig, omdat de regio zeker nieuwe initiatieven kan gebruiken nu we deze oorlog achter ons laten”, zei hij.
Veel kan afhangen van wat er daarna in Gaza gebeurt. Als het staakt-het-vuren stand houdt en de wederopbouw in Gaza begint, kan het isolement van Israël beginnen te verzachten.
Maar het staakt-het-vuren blijft wankel. Dinsdag beschuldigde Israël Hamas ervan te schieten op Israëlische troepen die zich nog in Gaza bevinden. Netanyahu gaf als reactie daarop opdracht tot “krachtige aanvallen”, en Palestijnse functionarissen maakten dinsdagavond laat melding van luchtaanvallen in Gaza-stad.
