Hoe de Gaza-oorlog het Midden-Oosten opnieuw heeft gemaakt

Hoe de Gaza-oorlog het Midden-Oosten opnieuw heeft gemaakt

TEL AVIV, Israël – De oorlog tussen Israël en Hamas in Gaza, die nu misschien ten einde loopt, heeft een groot deel van het Midden-Oosten dramatisch hervormd en veroorzaakt nog steeds naschokken.

Toen Hamas op de ochtend van 7 oktober 2023 zijn verrassingsaanval op Zuid-Israël lanceerde, opereerde het onder de regels van het Midden-Oosten die al jaren bestonden. Aan de ene kant stond Israël, gesteund door de VS. Aan de andere kant stonden Iran en zijn partners – Hamas in Gaza, Hezbollah in Libanon, het Assad-regime in Syrië en de Houthi’s in Jemen.

Beide partijen geloofden dat ze elkaar grote schade konden toebrengen, een voorstel dat iedereen op zijn hoede maakte voor een grote confrontatie.

Laden…

De afgelopen vijftien maanden van strijd hebben die regels herschreven. Israël heeft zijn rivalen krachtige militaire slagen toegebracht, terwijl Iran en zijn bondgenoten allemaal ernstige tegenslagen hebben gekend zonder duidelijk pad naar herstel.

De leiders van Hamas en Hezbollah zijn weggevaagd en zij hebben vanuit een zwakke positie een afzonderlijk staakt-het-vuren met Israël ondertekend. De oude dictator van Syrië, Bashar al-Assad, vluchtte vorige maand naar Russische ballingschap. Iran probeert ondertussen wijs te worden uit dit snel veranderende Midden-Oosten, met een opperste leider, ayatollah Ali Khamenei, die 85 jaar oud is en ziek is.

Het woensdag aangekondigde staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas zou een einde kunnen betekenen aan de hevige gevechten in de regio en een nieuwe grootschalige oorlog kunnen afschrikken, althans op korte termijn. Maar de gevechten van de afgelopen vijftien maanden hebben een litanie van ellende gecreëerd of bestaande problemen moeilijker op te lossen gemaakt.

De schade aan de reputatie van Israël

Israël kan aanspraak maken op grote militaire successen, maar de verwoestingen die het aan Gaza heeft toegebracht, hebben enorme schade toegebracht aan de reputatie van Israël. Volgens gezondheidsfunctionarissen in Gaza zijn in het gebied ruim 46.000 Palestijnen vermoord, waarvan meer dan de helft vrouwen en kinderen.

Het bloedbad heeft wijdverbreide woede in de Arabische landen aangewakkerd, en die woede reikt tot ver buiten de regio en tot in veel westerse landen. Israël is voor militaire en politieke steun sterk afhankelijk van de VS, en dat zal ook onder de nieuwe president Donald Trump zo blijven. Maar Israël heeft ook Europese staten nodig voor politieke steun en handelsbetrekkingen om zijn internationale isolement te beperken.

Vóór de Gaza-oorlog kreeg Israël al te maken met wijdverbreide kritiek op zijn hardhandige bezetting van de Palestijnen. Nu wordt Israël nog strenger onder de loep genomen over de manier waarop het de Palestijnen in Gaza aanspreekt – en op de bezette Westelijke Jordaanoever, waar Joodse nederzettingen zich snel uitbreiden.

Zal Israël samenwerken met de internationale gemeenschap om Gaza te helpen herbouwen en de Palestijnen een politiek pad naar een eigen staat te bieden?

Of zal Israël de Palestijnen blijven onderdrukken met strafmaatregelen die kenmerkend zijn voor de vele jaren dat premier Benjamin Netanyahu aan de macht is?

Gedurende zijn ambtstermijn heeft Netanyahu beloofd veiligheid te bieden. Die belofte werd ondermijnd door de Hamas-aanval. Nu de Gaza-oorlog schijnbaar voorbij is, zal Israël zich de komende jaren waarschijnlijk in een sterkere veiligheidspositie bevinden. Israël kan echter een intense politieke druk verwachten op zijn beleid jegens de Palestijnen.

De Iraanse strategie ligt aan flarden

De strategie van Iran is al tientallen jaren het steunen van een netwerk van Arabische partners met de bedoeling Israël te ondermijnen. Deze aanpak ligt nu in duigen.

De Iraanse bondgenoten werden overweldigd in de strijd met Israël. Iran zelf heeft vorig jaar te kampen gehad met tegenslagen in de raketuitwisselingen met Israël. Militaire analisten zeggen dat de luchtverdediging van Iran ernstig verzwakt is, waardoor het land kwetsbaar is voor toekomstige luchtaanvallen door Israël.

Bovendien wordt de kwetsbare economie van Iran belemmerd door westerse sancties, waardoor het land niet meer in staat is om door te gaan met het soort militaire hulp dat het zijn partners heeft geboden.

Iran zal ook te maken krijgen met Trump, die maandag aantreedt. Hij legde tijdens zijn eerste regering een campagne van ‘maximale druk’ op tegen Iran en er wordt opnieuw verwacht dat hij een hard beleid zal voeren.

Iran kan gedwongen worden compromissen te sluiten – zoals het terugschroeven of stopzetten van de steun voor proxy’s – in ruil voor verlichting van de sancties.

Natuurlijk zou Iran de tegenovergestelde richting kunnen inslaan en een nucleair wapen kunnen ontwikkelen, en dat als de beste vorm van verdediging kunnen beschouwen – een stap die het risico met zich mee zou brengen dat er een confrontatie zou ontstaan ​​met de VS en Israël.

Gebroken land in dringende nood

Verschillende landen in het Midden-Oosten verkeerden vóór 7 oktober 2023 al in een staat van ellende, en de recente gevechten hebben de wanhoop alleen maar vergroot.

Een groot deel van Gaza ligt in puin. Bijna alle 2,2 miljoen inwoners zijn meerdere keren ontheemd geraakt en hebben geen huis meer om naar terug te keren. Israël zegt dat het de VN-organisatie voor Palestijnse vluchtelingen, UNRWA, niet langer zal toestaan ​​om in het gebied te opereren.

De crisis in Gaza is het meest acuut, maar Libanon en Syrië worden ook met duizelingwekkende problemen geconfronteerd.

Libanon heeft jarenlang te kampen gehad met chronische politieke en economische ellende, en het Israëlische militaire offensief afgelopen najaar heeft grote schade aangericht in het zuiden van het land. In een klein sprankje hoop heeft het Libanese parlement onlangs een president gekozen, de eerste keer in meer dan twee jaar dat de post is vervuld.

De bijna veertien jaar durende burgeroorlog in Syrië kwam ten einde toen Assad vorige maand naar Rusland vluchtte, maar het bijeenbrengen van het verbrijzelde land zal een enorm langetermijnproject zijn. Meer dan de helft van de Syrische bevolking werd tijdens de oorlog uit hun huizen verdreven.

Als het staakt-het-vuren in Gaza stand houdt, komt er een einde aan vijftien maanden van non-stop onrust. De veranderingen die in gang zijn gezet, zullen zich nog jaren doorzetten.