KOLWEZI, Democratische Republiek Congo — Weinig over Kolwezi, een kleine stad in het zuiden van de Democratische Republiek Congo, duidt op het mondiale belang ervan.
De stad is onopvallend en omgeven door terrils, putten en steengroevemeren. Hier bevinden zich enkele van de grootste koper- en kobaltmijnen ter wereld.
Nu staat Kolwezi in het middelpunt van de Amerikaans-Chinese concurrentie om cruciale mineralen.
Eerder dit jaar begonnen mijnbouwbedrijven erts te verschepen langs een door de VS gesteunde spoorlijn die eindigt in de Atlantische haven van Lobito in Angola. Een grootschalig infrastructuurproject is gericht op deze spoorlijn – die wordt gezien als een poging om de Chinese wurggreep op cruciale mineralen in Centraal-Afrika tegen te gaan.
President Biden bezoekt Lobito woensdag om de zogenaamde Lobito Corridor te promoten, waarvoor de VS, de Europese Unie, de G7 en particuliere bedrijven miljarden dollars mobiliseren.
Het is de laatste stop van een wervelende driedaagse reis naar Afrika – de eerste en enige reis naar het continent tijdens zijn presidentschap – en hoogstwaarschijnlijk de laatste internationale reis voordat hij in januari zijn ambt verlaat.
Russell Fryer, de CEO van het Britse beursgenoteerde bedrijf Critical Metals, zegt dat het project een zegen zal zijn voor de koper-kobaltmijn die hij in Congo ontwikkelt.
“We zouden onze producten, ons koperconcentraat, graag aan Europa of Noord-Amerika willen verkopen”, zegt hij, eraan toevoegend dat er nu een “strijd om bezittingen” gaande is in Centraal-Afrika, waarbij westerse landen steeds meer wedijveren om te concurreren met de Chinezen.
De Lobito Atlantic Railway, die zich over ruim 1300 kilometer uitstrekt, verkort de transporttijden vanuit de koper- en kobaltmijnregio van Congo drastisch. De haven van Lobito ligt ook aan de Atlantische Oceaan – dichter bij de VS en Europa dan de meest gebruikte Afrikaanse havens in de Indische Oceaan.
Eenmaal voltooid zal de spoorlijn ook het koperrijke Zambia bereiken.
Maar Congo blijft de echte prijs. Het verarmde en onstabiele land beschikt over een duizelingwekkende minerale rijkdom, waarbij enkele van de rijkste voorraden geconcentreerd zijn rond Kolwezi. Meer dan 70% van het kobalt in de wereld, een cruciaal metaal dat wordt gebruikt in batterijen van elektrische voertuigen en straalmotoren, komt bijvoorbeeld uit Congo. Het land is ook de op een na grootste koperproducent.
Maar ondanks de recente pogingen van de VS om zijn voetafdruk op het gebied van cruciale mineralen te vergroten, blijft China overweldigend dominant. Volgens het rapport bezitten de bedrijven ruim 80 procent van de Congolese kopermijnen Lobito Corridor Investeringsbevorderingsautoriteit. En ze genieten een vergelijkbare dominante positie in de kobaltwinning.
Bovendien is dat van China Belt and Road-initiatief heeft zwaar geïnvesteerd in infrastructuur, havens, wegen en spoorwegen over het hele continent.
In Kolwezi is de Chinese aanwezigheid alomtegenwoordig. Billboards en gebouwen zijn beklad met Chinese karakters, en de stad heeft een reeks door Chinezen gerunde casino’s.
De meeste deskundigen beschouwen de Lobito-spoorlijn als slechts een eerste stap, na jaren van Amerikaanse verwaarlozing van de regio.
“Het is maar een spoorlijn, niets meer”, zegt Christian-Géraud Neema, een China-Afrika-analist en een niet-ingezeten wetenschapper in het Carnegie Africa Program.
Hij voegde eraan toe dat de VS nauwelijks met China kunnen concurreren omdat het land geen eigen bedrijven heeft. Evenmin zal Lobito de Chinese industrie belemmeren. Elk bedrijf – ook het Chinese – kan erts via de haven verschepen.
Amerikaanse functionarissen hebben benadrukt dat ze landen niet dwingen een kant te kiezen, en dat de Lobito Corridor bedoeld is als een ontwikkelingsprogramma dat ten goede zal komen aan Angola, Congo en Zambia.
Toch betekent de geopolitieke concurrentie weinig voor de meeste Congolezen, die weinig voordeel zien van de enorme minerale voorraden van hun land.
Congo wordt gezien als een van de meest corrupte landen ter wereld en staat volgens de Corruption Perceptions Index op plaats 162 van de 180. NGO Transparantie Internationaal.
In Kolwezi overleven honderdduizenden mensen door erts uit de grond te wrikken met rudimentaire gereedschappen zoals schoppen en pikhouwelen.
“Het is heel moeilijk, het is heel moeilijk”, zegt Marie Banza Ngoy, een 60-jarige vrouw die een schop en een plastic emmer gebruikt om stukjes groen kopererts te zoeken in een stroom onder een industriële terril. Voor een dag werken verdient ze het equivalent van $ 2.
Een bewijs van de Chinese aanwezigheid op alle niveaus van Kolwezi’s mineralenhandel: Ngoy zegt dat ze haar erts verkoopt aan Congolese tussenpersonen, die de mineralen doorverkopen aan Chinese handelaren.
