Een Zuid-Afrikaans horrorverhaal: de impasse rond de illegale mijnbouw loopt ten einde

Een Zuid-Afrikaans horrorverhaal: de impasse rond de illegale mijnbouw loopt ten einde

STILFONTEIN, Zuid-Afrika —Ze zien eruit als wandelende doden. Stoffige mannen, huid en haar aangekoekt met vuil, skeletachtig. Sommigen hebben moeite met lopen en vallen in elkaar. Ze knipperen als moedervlekken in het harde Zuid-Afrikaanse zonlicht. Sommigen zien er pijnlijk jong uit.

Operaties om honderden illegale mijnwerkers te redden in een verlaten goudmijn in Stilfontein, een klein mijnstadje ongeveer 160 kilometer ten zuidwesten van Johannesburg, begonnen maandag en eindigden donderdag toen reddingswerkers zeiden dat er niemand meer in de schacht zat.

In totaal is tijdens de reddingsoperatie 246 illegale goudzoekers werden levend naar de oppervlakte gebracht. Achtenzeventig anderen werden dood opgevoed.

De illegale mijnwerkers staan ​​hier bekend als ‘zama zamas’ of ‘zij die een gokje wagen’ in het Zoeloe. maandenlang ondergrondsHun toestand verslechterde snel nadat de politie in november de voedsel- en watervoorziening had afgesloten als onderdeel van Operatie ‘Vala Umgodi’, oftewel ‘het gat dichten’.

De autoriteiten zeiden dat dit werd gedaan om ze weer boven te laten komen, of, zoals een minister het uitdrukte, “ze uit te roken”, zodat ze konden worden gearresteerd. Aanvankelijk zei de politie dat ze in conflict waren met de illegale mijnwerkers, die weigerden uit eigen beweging naar voren te komen omdat ze bang waren voor arrestatie.

Maar naarmate de weken verstreken, zeiden gemeenschapsactivisten en vakbonden dat de mannen te uitgemergeld en zwak waren geworden om de gevaarlijke twee kilometer lange klim via de mijnschacht terug naar de oppervlakte te maken, zelfs als ze dat zouden willen.

Eerder deze maand deelde een vakbond voor mijnwerkers ondergrondse video’s die lieten zien hoe nijpend de situatie was geworden. In één video smeekt een onbekende mijnwerker, met uitstekende ribben, om hulp. Op een andere video was te zien hoe de mijnwerkers tussen tientallen lijken leefden.

In beëdigde verklaringen die bij de rechtbank zijn ingediend, deelden verschillende zama zama’s die weer waren opgedoken sinds de politie-operatie begon, schrijnende details over het leven onder de grond, met mensen die kakkerlakken aten of voor hun levensonderhoud leefden op tandpasta.

Mzukisi Jam, een lokale gemeenschapsleider die al meer dan twee maanden in de verlaten mijn bezig is met het organiseren van voorraden voor de illegale mijnwerkers, windt er geen doekjes om in zijn kritiek op de regering.

Terwijl hij op de onverharde weg stond die naar de reddingslocatie in Stilfontein leidde, waar ambulances op overlevenden wachtten en mensen in gevaarlijke pakken de lichamen behandelden, zei Jam dat er “een bloedbad” had plaatsgevonden.

“We gaan geen feest vieren en lofbetuigingen uitspreken en de regering bedanken”, zei hij tegen NPR. “We begonnen met de regering te communiceren voordat er zelfs maar één dodelijk slachtoffer was… maar ze moesten wachten tot er mensen begonnen te sterven.”

Bij het enorme gat dat naar de niet meer gebruikte mijnschacht leidde, werden gespecialiseerde machines gebruikt om een ​​kooi naar beneden te laten zakken om de mannen en de lichamen naar boven te halen. Er kunnen ongeveer zeven mensen tegelijk in zitten en het duurt ongeveer een uur per rotatie. Er zouden geen politie- of reddingswerkers ten onder gaan, omdat de risico’s te groot waren. Daarom werd het aan gewone vrijwilligers uit de plaatselijke gemeente overgelaten om de verwoestende taak op zich te nemen.

Zinzi Tom, wiens 26-jarige broer sinds juli ondergronds zit, pleit al maanden voor hulp van de overheid. Nadat verschillende organisaties naar de rechter waren gestapt om te proberen de regering te dwingen toe te geven, spande ze uiteindelijk de laatste rechtszaak aan waarin de reddingsoperatie deze maand werd bevolen.

“We hebben op veel deuren geklopt en de regering gesmeekt om ons te helpen”, zei ze. ‘Onze regering weet pas dat jullie mensen zijn als ze stemmen nodig heeft.’

Haar broer, Ayanda, is vader van twee jonge kinderen. Hij had tevergeefs naar werk gezocht, zei ze, en werd gedreven door wanhoop om diep onder de grond een gevaarlijk bestaan ​​op te bouwen.

Ze is dag na dag buiten de reddingslocatie geweest, samen met een kleine maar luidruchtige groep familieleden en leden van de gemeenschap die protestliederen zongen en borden omhoog hielden met de teksten “#Black Lives Matter” en “Every Life Counts. Stop Xenophobia.”

Velen hier denken dat het feit dat de meeste Stilfontein zama zama’s Mozambikanen en Zimbabwanen zijn, een grote rol heeft gespeeld in de houding van de regering. En in feite zijn veel gewone Zuid-Afrikanen onberoerd gebleven door hun benarde situatie, met talloze commentaren op sociale mediaplatforms die zeggen dat ze met rust moeten worden gelaten om te sterven.

Het anti-immigrantensentiment is hoog in Zuid-Afrika, waar migranten vaak als zondebok voor andere problemen worden gebruikt. De jeugdwerkloosheid in Zuid-Afrika bedraagt ​​ruim 45 procent.

Stilfontein is een microkosmos van het onvermogen van de post-apartheidsregering om de levens van veel arme zwarte mensen te verbeteren. Koeien grazen in groene velden, maar het landschap is bezaaid met grote mijnstortplaatsen, waarvan vele nu gesloten zijn.

Zuid-Afrika was ooit de grootste goudproducent ter wereld, maar grootschalige industriële mijnbouw werd onrendabel en veel mijnen zijn gesloten, waardoor tienduizenden werknemers zijn ontslagen.

Samuel Sehebeng, 47, zit halverwege de ochtend een drankje te drinken in een taverne in het nabijgelegen stoffige stadje Khuma, is een van hen.

“Wij zijn een mijnstad, onze economie is afhankelijk van de mijnbouw, maar onlangs zijn de meeste mijnen gesloten, dus de lokale economie heeft er veel onder te lijden”, vertelde hij aan NPR. “Ik werkte vroeger in de mijnbouw, ik verloor mijn baan, volledige bezuinigingen. Het was in 2017, sindsdien ben ik werkloos.”

Sehebeng zegt dat hij sympathie voelt voor de mannen die het leven van de zama zama op zich nemen. Er zijn duizenden verlaten mijnschachten waar ze kunnen zoeken naar een klein deel van het goud dat dit land rijk heeft gemaakt.

De regering heeft lang gezworen hard te zullen optreden tegen de illegale mijnbouw, die volgens hen de Zuid-Afrikaanse economie in 2024 60 miljard rand ($3 miljard) heeft gekost. Ze zeggen dat de zama zama’s soms gewelddadige criminelen zijn die hun gemeenschappen terroriseren.

Maar experts op het gebied van illegale mijnbouw zeggen dat er verschillende hiërarchieën zijn in de zama zama-wereld; de zwaarbewapende bendeleiders die operaties leiden, hun ondergeschikten wreed behandelen en onder druk zetten, en rijk worden, en de gewone mannen die voor een schijntje hun leven onder de grond riskeren.

“Donkerste punt in onze geschiedenis”

Op 10 januari, ruim twee maanden nadat het nieuws over de crisis in Stilfontein naar buiten was gekomen, beval het Hooggerechtshof van Pretoria de regering een reddingsoperatie te lanceren.

“We willen geen situatie waarin dit zal worden aangemerkt als het donkerste punt uit onze geschiedenis”, aldus de rechter in zijn uitspraak.

Maar tegen de tijd dat de reddingsoperaties donderdag eindigden, met 78 doden, zou Stilfontein inderdaad een van de donkerste episoden uit het post-apartheidstijdperk in Zuid-Afrika kunnen blijken te zijn.

Terwijl één partij in de coalitieregering van Zuid-Afrika, de Democratische Alliantie, de gebeurtenissen in Stilfontein laattijdig heeft veroordeeld, blijven leden van de grootste partij in de regering, het Afrikaans Nationaal Congres, bij de les.

“Je valt de economie van Zuid-Afrika aan, je verklaart de oorlog aan de economie, ik kan je partner niet zijn”, vertelde minister van Mineralen en Energie Gwede Mantashe dinsdag op een persconferentie op de mijnsite.

Na de persconferentie liepen Mantashe en politieminister Senzo Mchunu de weg op om woedende families en demonstranten toe te spreken. Maar ze werden naar beneden geschreeuwd en weggejaagd, waarna ze snel in wachtende zwarte BMW’s klommen en werden weggereden.

Het naar boven brengen van de lichamen

De geredde illegale mijnwerkers zullen nu allemaal worden vervolgd en de politie zei donderdag dat ze ook enkele van de Zama Zama-hoofdstukken hadden gearresteerd.

Ondertussen wordt de regering geconfronteerd met een afrekening, waarbij sommige maatschappelijke groeperingen oproepen tot een onderzoekscommissie of zelfs tot het indienen van aanklachten wegens moord tegen de staat. De politie van haar kant heeft beloofd dat Operatie Vala Umgodi zal worden voortgezet.

Nu de reddingsmissie is voltooid, begint ook de lastige taak om de bijna 80 lichamen te identificeren.

“Het enige dat we waarderen is dat de families in ieder geval de kans krijgen om hun dierbaren te begraven”, zegt gemeenschapsleider Mzukisi Jam.

Of ze dat überhaupt gaan doen, valt nog te bezien.

NPR sprak met een forensische pathologieofficier ter plaatse in het mortuarium van een ziekenhuis in de nabijgelegen stad Klerksdorp. De officier, die niet bij naam genoemd wilde worden omdat hij niet bevoegd was om met de media te spreken, zei dat de faciliteit vol was, met ongeveer dertig dode zama zama’s in afwachting van forensisch onderzoek.

Hij voegde eraan toe dat velen in een slechte staat van ontbinding verkeerden omdat het zo heet was in de mijnschacht. En sommigen hadden, met een sombere voorafschaduwing van wat zou komen, hun naam en de telefoonnummers van familieleden op hun borst geschreven.