Toen Syrische rebellen de controle over Damascus overnamen, kon Rehab Alkadi het nauwelijks geloven. Nooit in haar stoutste dromen had ze zich tijdens haar leven de ineenstorting van het autoritaire regime in Syrië voorgesteld. Daarom ontvluchtte ze ruim tien jaar geleden haar thuisland.
Maar zaterdagavond zei Alkadi dat haar telefoon overspoeld werd met berichten van vrienden uit Syrië, allemaal met dezelfde verbazingwekkende woorden: “We zijn nu vrij.” Op dat moment begon Alkadi het eindelijk te geloven.
“Ik had het gevoel dat ik in een droom zat en ik zei tegen ze: als ik in een droom zit, maak me dan niet wakker”, zei ze.
Veel Syriërs, zowel in eigen land als in het buitenland, zijn overweldigd door shock en gejuich door het nieuws dat president Bashar al-Assad het land is ontvlucht, waarmee een einde komt aan ruim vijftig jaar van bruut bewind door hem en zijn familie.
In interviews met NPR zeiden sommige Syriërs in de VS dat ze zich eindelijk op hun gemak voelden om met de pers te praten of hun volledige naam te delen, omdat ze niet langer bang waren dat hun families thuis gestraft zouden worden als ze zich uitten.
Er valt nog veel te bezien over de wijze waarop de islamitische rebellen, die nu grotendeels de controle over het land hebben, zullen regeren. De groep Hayat Tahrir al-Sham, die het offensief leidde dat de regering van Assad ten val bracht, was voorheen verbonden met Al-Qaida, maar heeft de afgelopen jaren publiekelijk het internationale terrorisme verloochend en geprobeerd een gematigder gezicht te tonen. Leiders worden nu geconfronteerd met een groot aantal uitdagingen in hun pogingen het land dichter bij elkaar te brengen.
Toch vertelden vluchtelingen in de VS aan NPR dat ze voor het eerst sinds jaren hoopvol waren en uitkeken naar de mogelijkheid om naar Syrië terug te keren, terwijl anderen een voorzichtiger optimisme uitten nu de toekomst van Syrië vorm blijft krijgen.
“We dachten dat dit het einde van het verhaal was, maar dat was niet het geval”
Rehab Alkadi en haar man, Feras, ontvluchtten Syrië in 2013 met hun 1-jarige zoon. Ze hadden gezien hoe nabijgelegen huizen in puin lagen en brachten talloze nachten door in hun kelder als gevolg van de bloedige burgeroorlog die in 2011 uitbrak.
Toen ze afscheid namen van hun dierbaren, dachten ze dat het voor altijd was. “Ik heb er niet van gedroomd ooit terug te gaan vanwege het lijden dat we hebben gezien”, zei Feras. “We dachten dat dit het einde van het verhaal was, maar dat was niet het geval.”
Tegenwoordig hebben Rehab en Feras een nieuw leven opgebouwd in de VS en wonen ze nu in New York City. Rehab werkt als casemanager bij de non-profit Syrian Community Network, terwijl Feras, die arts was in Syrië, nu een residentieprogramma volgt om zijn medische carrière voort te zetten. Het echtpaar zei dat ze zichzelf niet langer als vluchtelingen zien en dat ze zich op hun gemak voelen om Syrië weer hun thuis te noemen.
‘We hadden het gevoel dat we geen waardigheid meer hadden toen we ons land verlieten’, zei Rehab. “Toen ik hier (in de VS) mijn staatsburgerschap had, Ik voelde dat ik nu mijn waardigheid terug heb. En nu ik Syrië heb, heb ik nu volledig mijn waardigheid.”
Rehab en Feras zeiden dat ze met spanning wachten op de vrijlating van alle gevangenen die werden vastgehouden tijdens het repressieve bewind van Assad, inclusief in de beruchte Syrische gevangenis Saydnaya, bekend om zijn verborgen cellen.
Jarenlang vroeg hun zoon – die Syrië als baby verliet – of ze ooit naar hun thuisland zouden terugkeren, waarop Rehab antwoordde: ‘nooit’. Maar nu verzekert Rehab haar zoon dat het zal gebeuren en vertelt hem over alle dingen om naar uit te kijken. ‘Het is niet gemakkelijk om te vergeten’, zei ze. “De mensen, onze vrienden daar, ons leven daar.”
“Alle martelaren en mensen die stierven… ik wou dat ze levend terug konden komen, gewoon om ze te vertellen dat we nu vrij zijn”
In Chicago belde Samira Alhamwi onmiddellijk haar ouders, die nog steeds in Syrië wonen, toen het nieuws over het vertrek van Assad bekend werd.
“Ik belde ze de eerste dag en ze waren aan het springen van geluk”, zei ze.
Alhamwi verliet Syrië in 2011 nadat het steeds moeilijker werd om medicijnen en voedsel voor haar baby te vinden. Destijds zei Alhamwi dat haar vader ook willekeurig werd gearresteerd als onderdeel van het harde optreden van het regime tegen de wijk waar de Syrische revolutie begon. Alhamwi ontvluchtte het land voordat haar vader werd vrijgelaten.
Voor het eerst sinds jaren voelt Alhamwi een hernieuwd gevoel van hoop voor haar land. Ze heeft er vertrouwen in dat het Syrische volk succesvol kan herbouwen. Maar ze draagt ook een diep verdriet met zich mee voor degenen die hun leven hebben verloren tijdens de burgeroorlog of tijdens hun pogingen om Syrië te ontvluchten.
‘Ik wou dat ze levend terug konden komen, gewoon om ze te vertellen dat we nu vrij zijn’, zei ze.
“Syrische mensen zijn moe. Ze willen niet nog meer doden. Ze willen geen oorlog”
In Albany vertelden Syrische vluchtelingen van de non-profitorganisatie New York for Syrian Refugees aan NPR dat ze de afgelopen dagen hebben gebeden voor vrede en stabiliteit in hun thuisland.
Ze hebben vertrouwen in de veerkracht van het Syrische volk, maar maken zich ook zorgen over krachten buiten Syrië.
Na het vertrek van Assad hebben Israëlische troepen bewegingen gemaakt in Syrië, zijn een gedemilitariseerde bufferzone binnengegaan en hebben honderden luchtaanvallen gelanceerd in een poging de militaire capaciteiten van Syrië te vernietigen. Ondertussen duren er in Noord-Syrië nog steeds gevechten tussen door de VS gesteunde Koerdische troepen en een rebellengroep gesteund door Turkije.
“Het Syrische volk is moe. Ze willen niet nog meer doden. Ze willen geen oorlog. Ze willen vrede”, zegt Lubna al-Sharifi, die Syrië in 2013 verliet om haar pasgeboren zoon te beschermen en nu in Albany woont.
Het grootste deel van haar familie vluchtte uit Syrië naar Turkije en de Verenigde Arabische Emiraten, maar Sharifi is onlangs met hen begonnen te praten over hereniging in Syrië zodra het land stabiel is en de luchthaven weer opengaat.
Over Thouraya Ibrahim zei ze aanvankelijk blij te zijn dat Assad weg was, maar ze wacht nog steeds op tekenen van stabiliteit in Syrië. Thouraya vertrok in 2013 nadat een luchtaanval haar huis trof. Haar hele familie, inclusief haar ouders en broers en zussen, woont nog steeds in Aleppo. Een deel van haar wenst nog steeds dat ze naar de VS verhuizen, vooral gezien het feit dat er nog steeds gevechten plaatsvinden in Noord-Syrië.
Mohammed Al-Shaneif, die in 2012 Syrië ontvluchtte toen hij 11 jaar oud was, zei: “Syrische mensen houden ervan om in vrede en liefde te leven, maar de wereld staat hen niet toe.”
Hij zei dat hij zich het eten en de geur van jasmijnbloemen in Damascus nog levendig herinnert. Sinds hij naar de VS is verhuisd, heeft hij geprobeerd ze zelf te kweken, maar ze leefden niet lang. Hij kijkt uit naar de kans om ze weer thuis te zien.
