KAMPALA, Oeganda – De Tanzaniaanse president Samia Suluhu Hassan heeft de betwiste verkiezingen van het land gewonnen met meer dan 97% van de stemmen, volgens de officiële resultaten die begin zaterdag werden aangekondigd, in een zeldzame verpletterende overwinning in de regio.
Hassan verscheen op een evenement in de administratieve hoofdstad Dodoma om het winnaarscertificaat in ontvangst te nemen van de verkiezingsautoriteiten. In haar opmerkingen achteraf zei ze dat uit de uitslag bleek dat de Tanzanianen met een overweldigende meerderheid op een vrouwelijke leider stemden.
Na de verkiezingen ‘is het tijd om ons land te verenigen en niet te vernietigen wat we in meer dan zes decennia hebben opgebouwd’, zei ze. “We zullen alle maatregelen nemen en alle veiligheidsdiensten erbij betrekken om ervoor te zorgen dat het land vreedzaam is.”
Hassan kwam in 2021 aan de macht. Als vice-president werd ze automatisch verhoogd toen haar voorganger, John Pombe Magufuli, maanden na het begin van zijn tweede termijn overleed.
Het resultaat zal waarschijnlijk de zorgen vergroten van critici, oppositiegroepen en anderen die zeiden dat de verkiezingen in Tanzania geen wedstrijd waren, maar een kroning nadat Hassans twee belangrijkste rivalen werden uitgesloten of uitgesloten van deelname. Ze kreeg te maken met zestien kandidaten uit kleinere partijen.
De verkiezingen van 29 oktober werden ontsierd door geweld toen demonstranten de straat op gingen in grote steden om te protesteren tegen de verkiezingen en het tellen van de stemmen te stoppen. Het leger werd ingezet om de politie te helpen de rellen te onderdrukken. In het Oost-Afrikaanse land is de internetconnectiviteit aan en uit geweest, waardoor reizen en andere activiteiten worden verstoord.
De protesten verspreidden zich over Tanzania en de regering stelde de heropening van universiteiten, die op 3 november was gepland, uit.
Zaterdag heerste er een gespannen rust in de straten van Dar es Salaam, de commerciële hoofdstad. Veiligheidstroepen die wegversperringen bemannen, vroegen om de identiteitskaarten van degenen die naar buiten gingen.
De Tanzaniaanse autoriteiten hebben niet gezegd hoeveel mensen zijn omgekomen of gewond zijn geraakt bij het geweld. Een woordvoerder van het VN-mensenrechtenbureau, Seif Magango, vertelde vrijdag tijdens een VN-briefing in Genève via een video uit Kenia dat er geloofwaardige berichten waren over tien doden in Dar es Salaam, naast de steden Shinyanga en Morogoro.
Secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Antonio Guterres, zei vrijdag bezorgd te zijn over de situatie in Tanzania en drong er bij alle partijen op aan “verdere escalatie te voorkomen”.
De ministers van Buitenlandse Zaken van Groot-Brittannië, Canada en Noorwegen haalden in een gezamenlijke verklaring “geloofwaardige rapporten aan van een groot aantal dodelijke slachtoffers en aanzienlijke gewonden, als gevolg van de veiligheidsreactie op protesten.”
Tundu Lissu, leider van de oppositiegroep Chadema, heeft maanden gevangenisstraf gekregen op beschuldiging van verraad nadat hij had opgeroepen tot electorale hervormingen die volgens hem een voorwaarde waren voor vrije en eerlijke verkiezingen. Een andere oppositiefiguur, Luhaga Mpina van de ACT-Wazalendo-groep, mocht niet meedoen.
Voor de regerende Chama Cha Mapinduzi (CCM) partij stond haar decennialange greep op de macht op het spel, te midden van de opkomst van charismatische oppositiefiguren die hoopten het land naar politieke verandering te leiden.
Toch is een verpletterende overwinning ongehoord in de regio. Alleen president Paul Kagame, de autoritaire leider van Rwanda, wint regelmatig met grote cijfers.
Rechtengroepen, waaronder Amnesty International, waarschuwden in de aanloop naar de verkiezingen voor een patroon van gedwongen verdwijningen, willekeurige arrestaties en buitengerechtelijke executies in Tanzania.
In juni noemde een panel van mensenrechtendeskundigen van de Verenigde Naties meer dan tweehonderd gevallen van gedwongen verdwijningen sinds 2019 en zei dat ze “gealarmeerd waren door berichten over een patroon van repressie” voorafgaand aan de verkiezingen.
Hassan hield toezicht op “een ongekend hardhandig optreden tegen politieke tegenstanders”, aldus de International Crisis Group in haar meest recente analyse. “De regering heeft de vrijheid van meningsuiting aan banden gelegd, variërend van een verbod op X en beperkingen op het Tanzaniaanse digitale platform JamiiForums tot het tot zwijgen brengen van kritische stemmen door intimidatie of arrestatie.”
Het politieke manoeuvreren door de Tanzaniaanse autoriteiten is opmerkelijk, zelfs in een land waar éénpartijregering de norm is sinds de opkomst van de meerpartijenpolitiek in 1992.
Regeringscritici wijzen erop dat eerdere leiders oppositie tolereerden terwijl ze de macht stevig in handen hielden, terwijl Hassan ervan wordt beschuldigd leiding te geven met een autoritaire stijl die in strijd is met door jongeren geleide democratische bewegingen elders in de regio.
Een versie van de regerende CCM-partij, die banden onderhoudt met de Communistische Partij van China, regeert Tanzania sinds de onafhankelijkheid van Groot-Brittannië in 1961, een lijn die Hassan met haar overwinning voortzet.
CCM is versmolten met de staat, heeft feitelijk de leiding over het veiligheidsapparaat en is zo gestructureerd dat er elke vijf tot tien jaar nieuwe leiders opstaan.
De ordelijke overgangen binnen de CCM hebben de reputatie van Tanzania als een oase van politieke stabiliteit en relatieve vrede lang in stand gehouden, een belangrijke reden voor de aanzienlijke steun van de partij in het hele land, vooral onder kiezers op het platteland.
