‘Architectuur in Nederland is opvallend saai’

De Nederlandse architectuur loopt misschien voorop op het gebied van duurzame bouwpraktijken, maar Aaron Petsky vindt dat deze de afgelopen jaren aan glans heeft ingeboet.

“Het is altijd vloed, we zitten op de bodem van de deining”, verzucht een criticus als ik vraag naar de huidige staat van de Nederlandse architectuur. “Tenminste, dat hoop ik.”

Architectuur in Nederland is de laatste jaren saai. Zonder buitensporige nostalgie kan niet over het hoofd worden gezien dat een land dat aan weerszijden van het millennium ruim twintig jaar lang een aantal van de meest opmerkelijke, innovatieve en experimentele architectuur ter wereld heeft voortgebracht, nu verschillende dozen bouwt. .

Deze kantoorgebouwen, woonblokken en culturele instellingen zijn bekleed met baksteen of beton en ontberen elke versiering of onderscheiding. Hun belangrijkste bloei lijkt de slanke, verticaal langwerpige bogen te zijn die over sommige gevels dansen.

Tientallen jaren van rechtse politiek en bezuinigingen hebben de genereuze subsidies uitgehold

Een voorbeeld hiervan is de evolutie van het gebouw, een van de eerste ontwerpen van OMA Nederlandse Danszaal In Den Haag. Nadat het tien jaar geleden als verouderd werd beschouwd, won Neudlings Reedijk de wedstrijd voor een nieuwe structuur met een meer sierlijke en formeel uitgebreide structuur. Een rechtse stadsregering veranderde het plan en ontwierp een doos die nu versierd was met gecanneleerde kolommen. Noachmet de naam bedacht door adviseurs Amareheeft zijn plaats ingenomen (foto).

Op dezelfde manier zijn nu proefprojecten en sociale woningen vervangen in nieuwbouwwijken als Ypenburg en Leidsche Rijn, die gebouwd zijn als onderdeel van het Vinex-plan om één miljoen woningen te bouwen, wat sommigen van ons hoop geeft dat de wildgroei goed kan plaatsvinden. Uniforme blokken met nieuwe traditionele gevels.

“Ik kan jullie geen goede nieuwe bedrijven vertellen”, schreef een andere leider in de sector. Niemand met wie ik contact opnam, wilde officieel over deze aandoening praten. Misschien willen ze geen negativiteit toevoegen aan de huidige staat van de architectuur of lokaal talent beledigen.

Een criticus, hoofdredacteur D ArchitectMerle Pitt, het grootste architectuurtijdschrift van het land, gaf me een lijst met jonge bedrijven die volgens haar interessant werk deden. De meesten van hen ontwerpen ook rechthoekige containers voor verschillende programma’s, hoewel ze er tenminste een paar heeft kunnen opgraven die meer glas gebruiken.

“Het is moeilijk voor jonge architecten om opdrachten te krijgen”, voegde Pitt eraan toe. De bekende architect Sjord Soters, Deze zomer sloot hij zijn kantoor Met de claim dat het tegenwoordig erg lastig is om met overheids- of particuliere opdrachtgevers te werken.

Tientallen jaren van door rechts gedomineerde politiek en kostenbesparingen hebben de genereuze subsidies die Nederland aan jonge bedrijven gaf om hun werk te lanceren, te reizen of tentoon te stellen en te publiceren, uitgehold.

De openheid voor experimenten die de Nederlandse overheid vroeger op verschillende niveaus aan de dag legde, is minder

Bovendien toonde de Nederlandse regering op verschillende niveaus geen transparantie over het experiment door architecten als Ben van Bergl en Caroline Bose aan te stellen voor het ontwerp van de Erasmusbrug, OMA, het kantoor van het Rotterdamse stadsbestuur of Benthem Greuvel. Het nieuwe Stedelijk Museum in Amsterdam. Ja, de regelgeving is zeer restrictief op het gebied van financiën en codes.

Dat wil niet zeggen dat er de afgelopen jaren geen bijzondere gebouwen in het Nederlandse landschap zijn verschenen. OMA’s losjes gebogen glasvlakken voor het nHow Hotel en MVRDV’s geërodeerde heuvel voor gemengd gebruik, de Valley Towers, werden beide in 2022 geopend aan weerszijden van de ringweg van Amsterdam aan de zuidrand.

Het bedrijfsdepot van laatstgenoemde voor het museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam, een reflecterende glazen ‘bloempot’ van zes verdiepingen met open opslagruimte, doorboord door een atrium, zal in 2023 worden geopend, en dat is er zeker één. De meest verbazingwekkende bouwwerken die na de pandemie waar ook ter wereld onvoltooid zijn gebleven.

Hoe sterk ze ook zijn, deze komen niet alleen voort uit tientallen jaren oude instituties, maar zijn gebaseerd op minstens zo oude denkwijzen en strategieën. Deze ideeën en vormen werken misschien nog steeds, maar ze helpen ons niet de problemen te begrijpen en erop te reageren waarmee architecten in Nederland en elders door middel van ontwerp te kampen hebben.

Eén gebied waarop Nederlanders nuttige en innovatieve antwoorden op sociale problemen blijven nastreven, is door middel van hergebruik, adaptief hergebruik van fantasierijke vormen en upcycling.

Het belangrijkste nieuwe bureau in mijn ogen (opgericht in 2015) is Civic Architects. Samen met een reeks gevestigde bedrijven zoals Mecanoo heeft Civic een van de mooiste ‘nieuwe’ gebouwen ontworpen die de afgelopen jaren in Nederland zijn geopend: de renovatie van een voormalige tramreparatiewerkplaats in LocHal, een bibliotheek en buurthuis. inTilburg. Geopend in 2019.

Dit wil niet zeggen dat het werk van veel jongere bedrijven niet de moeite waard is

Bedrijven als Jan Jongert Superuse-studio’sVoortbouwend op de traditie van de True Design-beweging die in 1993 begon, was het een pionier op het gebied van afvalcontainerduiken als architectonische praktijk. Het creëert ook prachtige ruimtes zoals in zijn eigen kantoren Blauwstad, een gerenoveerd kuuroord langs een dijk langs de Rijn. 20 jaar oud bedrijf ZUSOndertussen zet architectuur het idee voort een vorm van interventie en sociale activiteit te zijn die zelden natuurlijke hulpbronnen gebruikt om gebouwen te creëren.

Er zijn maar weinig bedrijven die op beleefdere wijze de vormen met een hoge visuele impact nastreven die rond de millenniumwisseling zijn ontwikkeld door onder meer OMA en Neutelings Riedijk. Opvallend hiervan is Barcode Architects, wiens Sluishuis, door OMA-afgestudeerde Bjarke Ingles in samenwerking met de Deense firma BIG, een driehoekige poort heeft die tien verdiepingen boven het water in Amsterdam ligt en uit een flatgebouw is gesneden.

De meest voor de hand liggende vormen worden geproduceerd door grote internationale bedrijven als OMA, MVRDV en Benthem Crouwel, momenteel gevestigd in Nederland (hoewel die wortels centraal staan ​​in hun prestaties) of in samenwerking met bedrijven uit andere landen, wat veelzeggend is. Twintig jaar geleden, toen de Nederlandse overheid de posterijen en andere bedrijven die ’s werelds beste grafische vormgeving leverden, privatiseerde, werden de nieuwe logo’s voor deze organisaties allemaal gemaakt door buitenlandse bedrijven.

Dezelfde trend lijkt nu in de architectuur te zijn doorgedrongen: als ze de mogelijkheid hebben om risico’s te nemen of een statement te maken, kijken ontwikkelaars over de grenzen heen, waar grote bedrijven als BIG laten zien dat ze op grote schaal een verschil kunnen maken.

Dat wil niet zeggen dat veel jongere bedrijven het werk doen, variërend van zorgvuldig ontworpen gevels tot renovaties. Marjolijn van Eyck Happel Cornelis Verhoeven tot royaal minimalisme voor sobere publieke gebouwen en woningen Maarten Van Kesteren, komt niet in aanmerking. Dergelijke architectuur werkt met en reageert op Nederlandse tradities, en kan geïllustreerd worden door het oud-Hollandse gezegde: “Doe normaal, je zult vreemd zijn”.

Veel van wat er in Nederland wordt gebouwd, zoals in vrijwel elk land ter wereld, is verschrikkelijk. Net als elders zijn er altijd uitzonderingen en krijgen zowel gevestigde bedrijven als ambitieuze en getalenteerde jonge mensen de kans om iets te doen. Het probleem – of, als je in controle gelooft, het mooie ervan – is dat bijna al dat werk ronduit saai is.

Aaron Petsky is professor en voorzitter van de Virginia Tech School of Architecture and Design. School voor Architectuur in Taliesin 2017 tot 2019. Hij heeft meer dan een dozijn boeken geschreven over architectuur, design en kunst.

Foto door Ossip van Duivenbode.

De diepte van Dezeen
Als je het leuk vindt om de interviews, recensies en artikelen van Dezeen te lezen, abonneer je dan op Dezeen In Depth. Deze nieuwsbrief wordt elke laatste vrijdag van de maand verzonden en biedt een plek om te lezen over de ontwerp- en architectuurverhalen achter de krantenkoppen.