verrader naast de deur? Angst achtervolgt Kherson na het einde van de Russische bezetting

KHERSON, Oekraïne, 18 mei (Reuters) – Valentina Harras zegt dat ze geen verrader is.

De muren van haar tuin in de Oekraïense stad Kherson zijn echter bedekt met graffiti die naar haar verwijzen als een Russische collaborateur. “Rashid” – een Oekraïense mix van Russisch fascisme – is in rood geschreven. De beschuldigende “Z” – symbolen van steun voor de oorlogsmachine van Moskou – is royaal geschilderd.

Angst en achterdocht spoken door de straten van Kherson, een zuidelijke havenstad die meer dan acht maanden door Russische troepen werd bezet voordat Oekraïense troepen de haven in november verdreven. De stad is nu het epicentrum van meedogenloze Russische bombardementen.

Na zes maanden bezetting vertrouwen de buren de buren niet meer. Verraders kunnen overal zijn.

Harras, een districtsbestuurder, zei dat vier Oekraïense militairen op 26 november, dagen nadat de Russische troepen waren vertrokken, bij haar aanklopten en haar beschuldigden van collaboratie, een misdaad waarop een maximale gevangenisstraf van 10-15 jaar staat. Ze voegde eraan toe dat ze haar huis hadden doorzocht en haar telefoon en computer in beslag hadden genomen, daarbij verwijzend naar klachten van buren dat ze bewoners had aangemoedigd zich bij bezetters aan te melden en Russische paspoorten aan te nemen.

Daarna werd de 74-jarige ondervraagd door de politie, hoewel ze niet was gearresteerd of beschuldigd van enig misdrijf. Ze ontkent alle beschuldigingen tegen haar en zei dat ze niet begrijpt waarom ze werd beschreven als een collaborateur, eraan toevoegend dat ze blij was toen de Russen werden verdreven.

‘Eerlijk gezegd weet ik het niet,’ zei ze snikkend buiten haar huis. “Ze hebben niets gevonden.”

Buurvrouw Irina Neshevilova gaf een ander verhaal.

“Ze steunde openlijk de Russen en vertelde iedereen dat Rusland geweldig is, dat ze zich vreselijk voelde onder de Oekraïense heerschappij. Het was geen stille bekentenis”, zei Neshvilova.

“Mensen verwachtten dat ze onmiddellijk zou worden overgeplaatst. We hadden maandenlang aanklachten tegen haar ingediend. Maar dat was niet zo en mensen waren geschokt.”

De politie op het lokale bureau waar ze zeiden dat ze werden ondervraagd, weigerde commentaar te geven op de zaak. Het Oekraïense leger reageerde niet onmiddellijk op een verzoek om commentaar.

Reuters kon Haras’ of Nechivilova’s versie van de gebeurtenissen niet onafhankelijk verifiëren.

Beschuldigingen van collaboratie zijn een kenmerk geworden van het dagelijks leven in Oekraïne, nu Russische troepen zijn verdreven uit delen van het gebied dat ze ooit bezetten.

Volgens Oleksandr Musienko, een in Kiev gevestigde militaire analist, heeft Rusland meer dan 40% van het veroverde grondgebied verloren na de lancering van een volledige invasie in februari vorig jaar, waardoor het de controle heeft over bijna een vijfde van het land, inclusief de Krim.

Volgens de website van de procureur-generaal zijn er in het hele land meer dan 5.300 gevallen van samenwerking geregistreerd. Het was niet duidelijk in welk stadium de zaken zich bevonden en het parket van de procureur-generaal reageerde niet onmiddellijk op een verzoek om commentaar.

Shell dagelijks uit Rusland

De spanningen liepen op in Kherson door de bijna dagelijkse bombardementen van Russische troepen die aan de andere kant van de rivier de Dnipro waren gestationeerd. Sommige families zijn verdeeld omdat hun leden aan verschillende kanten van de rivier wonen.

Bij een bijzonder zware bombardementsdag begin mei kwamen in de stad minstens 23 mensen om het leven; Veel van de ramen zijn nog dichtgetimmerd en de gebouwen zijn gedeeltelijk verwoest.

Toen de Russen Kherson veroverden, hielden ze een referendum over de vraag of de stad en haar regio een deel van Rusland moesten worden, wat volgens Moskou een klinkende binnenlandse steun kreeg, hoewel Kiev en westerse landen de stemming afwezen als een schijnvertoning.

In een momentopname van door wantrouwen gegrepen samenlevingen sprak Reuters met vijf inwoners die zeiden dat ze hun kennissen of functionarissen ervan verdachten samen te werken met de Russische bezetters.

Sinds de verovering van de stad zijn 152 strafzaken met betrekking tot samenwerking naar de rechtbank verwezen, zei Serhiy Kalmykov, de eerste plaatsvervanger van de regionale aanklager van Kherson. Hij voegde eraan toe dat het toebehoorde aan 162 mensen, waaronder lokale wetgevers, politieagenten, doktoren, zakenmensen en bewoners.

Kalmykov vertelde Reuters dat tot nu toe 14 mensen die als een van de eersten werden berecht, waren veroordeeld, waaronder sommigen die er bij anderen op aandrongen om te stemmen in het referendum.

Kherson heeft – net als enkele andere delen van het land – geen functionerende rechtbanken vanwege het conflict, zeiden lokale functionarissen, waardoor het proces om mensen voor de rechter te brengen wordt vertraagd omdat de hoorzittingen elders moeten worden gehouden.

De gevallen die tot nu toe zijn gezien, kunnen het topje van de ijsberg zijn.

Een woordvoerder van de veiligheidsdienst van de veiligheidsdienst van de regio Kherson zei dat het 1.147 mensen had geïdentificeerd die betrokken waren bij de organisatie en het beheer van het referendum, zonder details over die gevallen te geven.

Verrader of overlevende?

Als de beloofde Oekraïense tegenaanval de Russen terugduwt, zullen waarschijnlijk meer dorpen, steden en steden bezwijken voor wat Kherson vandaag ziet.

Gevallen van samenwerking kunnen verwijzen naar de moeilijke keuzes die mensen moeten maken wanneer ze proberen te overleven onder bezetting.

Volgens de lobbygroep van de Landbouwraad van Oekraïne kunnen sommige boeren bijvoorbeeld worden vervolgd omdat ze hun boerderij onder Russische bezetting hebben geregistreerd om hun bedrijf draaiende te houden.

De Raad haalt het geval aan van een boerderijeigenaar die zijn boerderij in de regio Zaporizhia verliet nadat de regio door Russische troepen was bezet. Hij liet het werk over aan zijn arbeiders, die zich bij de Russen moesten inschrijven en Russische paspoorten moesten meenemen, en hij vreesde dat ze vervolgd zouden worden zodra de bezetting voorbij was.

Sommige pressiegroepen zeggen dat de wetten die de samenwerking regelen vaag zijn en aangepast moeten worden om de realiteit weer te geven van mensen die onder bezetting de kost proberen te blijven verdienen. Of, zoals de All-Oekraïense Agrarische Raad zei, maak onderscheid tussen “wie een verrader is en wie werkt om te overleven”.

(Rapportage door Elizabeth Piper) Aanvullende rapportage door Olena Harmash, Pavel Politiuk, Tom Palmforth, Dan Belichuk, Victoria Leczina en Stefania Bern; Bewerking door Mike Collett-White en Praveen Char

Onze normen: Vertrouwensprincipes van Thomson Reuters.