Sri Lanka: het lot van het protest dat de president ten val bracht

Udine Kaluthantri, een 54-jarige havenarbeider, werd vorig jaar van de ene op de andere dag een sensatie om redenen die niets met zijn baan te maken hadden.

Dagen nadat demonstranten het presidentieel paleis in de Sri Lankaanse hoofdstad Colombo hadden bestormd, verscheen er een video waarin de heer Kaluthantri op een bed lag met de presidentiële vlag omhuld.

Beelden van jonge mannen die in het zwembad in het paleis springen en op het presidentiële hemelbed springen, zijn al over de hele wereld verspreid. De video van de heer Kaluthantri voegde zich bij alle andere als een poëtisch bewijs van hoe miljoenen Sri Lankanen genoeg hadden van wat zij zagen als incompetent en corrupt bestuur onder president Gotabaya Rajapaksa.

Kort daarna vluchtte de heer Rajapaksa het land uit en nam dagen later ontslag. Het werd geprezen als een monumentale overwinning voor een ongekende volksbeweging, maar een jaar later ziet Sri Lanka er heel anders uit.

Begin 2022 schoot de inflatie in Sri Lanka omhoog toen de buitenlandse reserves opraakten en brandstof, voedsel en medicijnen schaars werden in het land. Inwoners leden stroomuitval van wel 13 uur in de ergste economische crisis waarmee het land sinds de onafhankelijkheid te maken heeft gehad.

Velen gaven de toenmalige president de heer Rajapaksa en zijn familie de schuld. Terwijl zijn desastreuze economische beleid leidde tot een tekort aan vreemde valuta, werd de familie Rajapaksa ook beschuldigd van corruptie en diefstal van openbare middelen. Maar de Rajapakas ontkennen elk wangedrag en geven elders de schuld voor de crisis: de scherpe daling van de inkomsten uit toerisme als gevolg van de pandemie en de torenhoge brandstofkosten nadat Rusland Oekraïne was binnengevallen.

Ik was vorig jaar in Colombo toen de menigte zich verzamelde bij Galle Face Green, een populaire openbare ruimte aan het strand in Colombo. De demonstraties gingen dag en nacht door en ’s avonds groeide de menigte met gezinnen, studenten, priesters, nonnen, geestelijken en monniken. De protesten hebben het land overspoeld, aangespoord door de strijdkreet “Gota ga naar huis”, waarbij de drie belangrijkste gemeenschappen van Sri Lanka – Singalezen, Tamils ​​​​en moslims – voor het eerst werden verenigd.

Weken later culmineerde het in buitengewone scènes toen demonstranten het presidentieel paleis bestormden, met als doel Rajapaksa uit de macht te zetten. Meneer Kaluthantri was een van hen. Meneer Rajapaksa was niet in het paleis toen de demonstranten binnenstormden – dus deden ze alsof ze thuis waren en namen ze allerlei ‘souvenirs’ mee, van lakens tot boeken.

“Ik heb de presidentiële vlaggen verwijderd omdat ik dacht dat meneer Rajapaksa niet als president zou kunnen dienen zonder die officiële symbolen”, zei Kaluthantri. De presidentiële vlaggen van Sri Lanka zijn uniek voor elke president en het ontwerp verandert telkens wanneer een nieuwe leider aantreedt.

Vijf dagen later vluchtte dhr. Rajapaksa het land uit en stuurde zijn ontslagbrief vanuit Singapore. Dit werd gezien als een overwinning voor de ‘Aragalaya’ of ‘Volksstrijd’ zoals de beweging werd genoemd.

Het verval van de familie Rajapaksa was een paar maanden geleden ondenkbaar. De politiek machtige dynastie is vooral bekend vanwege het verpletteren van de separatisten van de Tigers of Tamil Tigers in mei 2009 en het beëindigen van de 25 jaar durende burgeroorlog in het land.

Maar nu, een jaar later, zitten de demonstranten in de problemen, terwijl de Rajapaka’s en vele andere politici die door publieke verontwaardiging werden uitgekozen, terug zijn in het land – en in machtsposities.

Nadat Rajapaksa het land was ontvlucht, werd veteraan oppositiepoliticus Ranil Wickremesinghe in een parlementaire stemming tot nieuwe president gekozen. Hij werd gesteund door de Rajapaksa-partij, die een overweldigende meerderheid had.

Uren nadat de heer Wickremesinghe was gekozen, werd het leger ingezet om de menigte bij Galle Face te ontruimen. Tientallen soldaten bestormden het terrein en ontmantelden tenten en andere bezittingen van demonstranten.

Kaluthantri gaf zich zelf over aan de politie en bracht 21 dagen door in hechtenis wegens vermeende schending van de presidentiële vlag. De zaak tegen hem loopt nog. “Ik heb er geen spijt van. Ik deed dit voor het land en de mensen”, zegt de heer Kaluthanthri, die voor twee maanden geschorst is.

Zijn enige spijt: “We zijn erin geslaagd om Gotabaya Rajapaksa te dwingen af ​​te treden, [but] We konden geen nieuwe politieke cultuur introduceren.

Nu Rajapaksa weg is en de nieuwe regering stappen onderneemt om ernstige tekorten aan brandstof en andere benodigdheden te verlichten, hebben veel demonstranten hun normale leven hervat. De autoriteiten gebruikten vervolgens geweld – gebruikmakend van alle wettelijke en bestraffende bevoegdheden die tot hun beschikking stonden – om de protestplaatsen te ontruimen van de laatste en meest toegewijde demonstranten.

Weken later keren meneer Rajapaksa en zijn broer Basil, die ook het land is ontvlucht, terug.

De voormalige president woont nu in een chique regeringsbungalow, terwijl veel leden van zijn kabinet zijn hersteld.

Onder degenen die de volle toorn van de staat onder ogen zagen, was Wasantha Mudalji, een linkse activist en organisator van de University Students’ Union. Hij stond aan de wieg van de protestbeweging.

De heer Mudalige werd gearresteerd op grond van de strikte Preventie van Terrorismewet (PTA) en bracht meer dan vijf maanden door in de gevangenis.

“Ik had meer tijd in de gevangenis kunnen doorbrengen als de rechtbanken er niet waren geweest. De regering kan protesten niet onderdrukken zonder de zaken van mensen op te lossen.” zegt meneer Mudalige.

Een rechtbank in Colombo wees de beschuldigingen van terrorisme tegen de heer Mudaleg in februari af en beval zijn vrijlating. De rechter zei dat de autoriteiten misbruik hadden gemaakt van de wet.

Verschillende andere demonstranten zijn ook aangeklaagd op grond van verschillende wetten, en sommigen zijn veroordeeld tot gevangenisstraffen. Veel protestleiders bekijken de beweging echter met trots.

Swasthika Arulingam, een prominente mensenrechtenadvocaat en activist, zegt dat het een historisch ongeorganiseerde beweging was die mensen uit alle lagen van de bevolking aantrok.

“Maar we hebben de langetermijndoelen van Aragalaya niet bereikt – zoals… geen verandering in het politieke systeem, geen verantwoordelijkheid voor corruptie, en degenen die verantwoordelijk zijn voor het stelen van het geld van mensen zijn nog steeds aan de macht”, zegt ze.

Hoewel de protesten voorlopig stil zijn gebleven, beweren sommige demonstranten, zoals Samadhi Brahmananayake, dat de agitatie liet zien wat mensen konden doen.

“Het protest heeft ons hoop en vertrouwen gegeven. We hebben ons gerealiseerd wat we collectief kunnen bereiken. Veel jonge mensen willen nu politicus worden. We moeten werken aan politieke verandering”, zegt mevrouw Brahmanayake.

Nu het toerisme en de geldovermakingen van Sri Lankaanse arbeiders in het buitenland weer aantrekken, timmert het land weer aan de weg, maar er moet nog een berg worden beklommen.

De schulden van Sri Lanka, zowel binnenlandse als buitenlandse, bedragen in totaal ongeveer $ 80 miljard, en het terugbetalen van de leningen zal een uitdaging zijn. Colombo onderhandelt met schuldeisers om tegen september overeenstemming te bereiken over een schuldsaneringsprogramma.

De regering pleit voor een afwaardering van 30% van het kapitaal van beleggers in in dollars luidende obligaties. Maar oppositieleiders zeggen dat dit gevolgen kan hebben voor de pensioenfondsen van Sri Lankaanse werknemers.

De voorstellen hebben veel Sri Lankanen gealarmeerd, met enige waarschuwing om de huidige rust niet als vanzelfsprekend te beschouwen.

“Het land bevindt zich nog steeds in een staat van economische crisis”, zegt Urlingam. “Naast de stijgende kosten van levensonderhoud zijn er nu zorgen over pensioensparen. Als de levensomstandigheden van mensen niet verbeteren, gaan ze mogelijk weer de straat op.”